نووسینى -ئامانج عه‌لى
مامۆستا له كۆلیجى وه‌رزشى زانكۆى سلێمانى
لەم نووسینەدا هەوڵ ئەدەم بە شێوەیەکی کورت لەسەر کاریگەرییەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا و جوولەی وەرزش وەکو بیشەسازی بخەمەڕوو ، دوا بەدوای بلاوبوونەوەی COVED-19 ناسراو بە (کۆرۆنا ) ، کە چین سەنتەری (بەتا )کە بوو لە جیهانە لەریگای ئاژەڵیکەوە بلاو بووە لەسەرەتادا .
پاشان بووە هۆی بەتایەکی جیهانی دوای نساندنی لەلایان (WHO) کاریگەرییەکەی زۆر بە خێرایی جیهانی گرتەووە، کە هەموو سێکتەرەکانی ژیانی لێ بەدوور نەبوو وە هۆکارێک بوو بۆ دابەزاندنی ئاماژە (ئابووری و دارایی) زۆربەی ووڵاتە تووش بووەکانی لاواز کرد .
وەرزش : وەکو هەموو بزافیکی جوولەی مرۆڤ دەناسریت، جا وەرزشی ئاست بەرز بێت یان لەسەر وەرزش و کۆمەلگ بێت (الریاچه و المجتمع) لەبەرئەوە دەووربەر گاریگەری راستەوخۆی هەیە لەسەر ئەم (کەرتە) . جا دواجار بەشێوەیەکی ( بۆزتیڤ یان نیگەتیڤ ) بێت کار لەسەر بازاری ئابووری جیهان دەکات .
پاشان گوێزانەوەی بۆ (ئیتالیه) کە بە سەنتەری دووەم دادەنری بۆ وولاتانی ئەووروبا کاریگەرییەکانی زۆر بە خیرایی تەشەنە ی کرد کە بە هەزارەها تووش بوو و سەدان مردووی لێکەووتەوە وە بەردەوام لە هەڵکشانەیە هەتا ئەم ساتەوەختە.
لەم ساتەوەختەیە : خولی ئتالیا دوور نەبوو لە کاریگەرییەکانی COVED-19 پاشان هەر زۆر بە زووی گاریگەرییەکەی نەوەستا هەتا خوولەکانی ئینگلیزیشی گرتەوە کە سەرەتایی تەشەنەکردنی بۆ یاریی نێوان (ئەرسناڵ و نادى أولمبیاكوس ) ى یۆنانی بوو کە بە هۆیەوە سەرۆکی یانە یۆنانیەکەوە بوو کە بە بێ ی سەرجاوەکان هەڵگری ڤایرۆسەکە بووە ، دوابەدوای ئەم ئیڤنتە ناجاربوون خوولەکان بەبی تەماشاکەر ( جمهوور ) یارییەکان بووەستینن. لەم وێنەی خوارەوە ڕێکارە سەرەکییەکانی خوولەکانی ( باکووری ئەمریکا و ئەووروپا) تان بۆ دەخەمە روو :
وێنەکە ڕوونی دەکاتەوە کە خوولەکان بەبێ تەماشاکەر و دواخستنی یاری و ە دواخستنی وەرزى بەپێی ( نیۆرک تایمز 12-ئازاری 2020 )
لێکەووتە دارایی و ئابوورییەکان :
گرنگترین سەرجاوە داراییەکانی یانە ئەووربیەکان
1. تیکتی یارییەکان .
2. گوێزانەوەی یارییەکان
3. کارگووزاری ناو ستاد و هۆلەکان
Service Workers at Sports Venues
4. Hotel and Restaurant Industries Hit Hard…and They Are Not Alone ( میوانخانە و جێشتخانە و شوێنی پشووی خەلک …. کە ئەمە تەنها خۆییان نین ؟
هەرییەک لەوهۆییانەی سەرەوە بە دوو شێواز کارییگەری دابێت ؟
• ناراستەوخۆ
• راستەوخۆ
یەکەمیان :
1. کاتێک هەر رووداوێکی وەرزشی روودەدات لەو دەوڵەتانە ئەبێتە هۆی بووژاندنەوەی ژێر خانی کەرتی وەرزشی ئەو ووڵاتە ، یان هەندێ جار هۆکارێکی گرنک دەبێت بۆ دانیشتووەنەکەی .
2. گەشت کردن بۆ ئەو ووڵاتانە هۆکارێکی گرنگ دەبیت بۆ ئەو هۆتیلانە بۆ زیادکردنی دەستی کار لەلایەک و جوولاندنی ئەو کۆمبانیا ناوخۆییانە بۆ زیادکردنی پارە .
3. ئەو کردارە پی ی دەوتریت (this is called the indirect impact of a sporting event, spurred by local business-to-business spending) واتا ( کاریگەر ناراستەوخۆی رووداوە وەرزشیەکان کە تیایدا خەرجی لۆکەڵی ( ناوەکی ) کۆمبانیاکان گەشەدەکات ، کاتێک ئەم رووداوانە نابێت کۆمبانیاکان تووشی قەیران دەبن
دووەمیان :
1. کاریگەری خالی سییەم بەردەوام دەبێت لە رێگای زیادبوونی دەستکەوتی دارایی بۆ فەرمانبەرانی ئەوکۆمبانیا لۆکالیانە ، پاشان ئەو ( انفاق) ی ئەو گەشتیارانە لە رێگای خەرجی ناوەکی بە سەرف داکرێتەوە بۆ ( مۆڵ و کۆمبانیا و بازار و رووداوی وەرزشی هتد ) کە ئەمە بێ ن دەوترێت induced impact of a sporting event (کاریگەری مۆدرێنی وەرزشی )
کاریگەری لەلسەر وەرزشی کوردستان
هەموومان کەم تا زۆر وەرزشی کوردستان دازانین دوورە لە زیان بەهۆی ئەوەی کە بە سیستم نەکراوە لە لایەک وە رووداوی وەرزشی گرنگمان نیە لەسەر ئاستی (أستڤافه) گەورە بەلام کاریگەرەیەکەی لەسەر وەرزش و کۆمەڵگه زیاترە لەوانە:-
١- داخستنی زۆربەی هۆلەکان : لیکەوتەکانی
• زەرەرمەند بوونی خاوەن هۆلەکان
• زۆر بوونی بێ ئیشی لە ناو راهێنەرانی ئەم جۆرە کارە
دەرئەنجام : –
ڤایرۆسی کۆرۆنا ئەوەی سەلماند کە کاری وەرزشی لە هەرێمده پێوویستی بە جاکردنەوەی ژێر خانی هەیە بۆئەوەی بتوانی سوود لە دەستی کار ، پرۆسەی کارکردن لە قەیرانە، دروستکردنەوەی بنکەیەکی تەماشەکاری (جمهوور) فروان ، دروستکردنی لیژنەیەکی فراوان بۆ دەست نیشاکردنی لایانە بۆزتیف و نێگتیفکانی وەرزش و قەیران ، هەولدان بۆ بێشخستنی وەرزشی کۆمەڵگا (وه‌رزش و كۆمه‌ڵگه )