بەهرەمەندی وەرزشی لە هەموو وەرزشە جۆراوجۆرەکاندا دادەنرێت بە پاڵنەر و کۆڵەکەی سەرەکی ڕەوڕەوەی کرداری بەرەو پێشچوون و گەشەسەندنی وەرزشی ناوخۆی بەرە و ئاسۆیەکی گەشتر لەسەر گۆڕەپانی وەرزشی لە هەرێم و جیهاندا.
تەنها لەوڕێگایەوە دەتوانین کۆڵەکەیەکی وەرزشی تەندروست پێکبهێنین کە توانا و ئاستێکی بەرزی ململانێی وەرزشی هەبێت وە بتوانین پشتی پێببەستین لە پاڵەوانێتی و پێشبڕکێکاندا کە لە ئاستی چاوەڕوانی ئاواتەکانماندا بێت بۆ بینینی پاڵەوان و پاڵەوانێتی بە‌ێز هەر هیچ نەبێت لە ئاستی خولەکانی ووڵاتانی دەوروبەرماندا بێت.
وەرزشکاری بەهرەمەند لەم ڕۆژگارەدا کەسانێکی دەگمەنن لە هەرێمی کوردستاندا کە کارێکی گرانە لە ئێستادا بەردەوام لەم جۆرە وەرزشکارانە بە ژمارەیەکی زۆر و ئاستێکی بەرزەوە لە یاریگاکاندا ببینین کە لەم نوسینەدا قورسە هۆکارەکانی بە سادەیی بخرێتە ڕوو.
بەڵام لە کاتی ئێستادا هەندێک ئاماژەی ڕوون و ڕاست لەبەردەستماندایە کە پێمان دەڵێت وەرزش لەم هەرێمەدا لە بۆشاییەکی گەورەدایە کە دەبێت لێرەدا دەست بخەینە سەر هەندێک لەو ڕیگا چارەسەرە زانستیانە بۆ بەدەستهێنانی ئەو بەهرە و توانا وەرزشیانەی کە لەنێو گەنج و لاوی ئەم وڵاتە هەیە لە داهاتودا بە گشتی لە سەرجەم یاریەکاندا و بەتایبەتی ئەو یاریانەی کە خاوەنی جەماوەرێکی زۆرن کە ئەمەش پێویستی بە هەڵوێستەیەکی ڕاستی بەرپرسانی وەرزشی و بەرپرسانی ووڵات هەیە بۆ جوڵاندنی ئەو گۆمە مەنگە کە ئەمە کارێکی زۆر گرنگ دەبێت ، وە دڵنیام گشتان لەگەڵمدا یەکانگیرن کە بەهرە و توانا وەرزشیەکان شاخوێنبەری ڕەوڕەوەی بەرەوپێشچونی وەرزشە کە بەبێ وەرزشکاری بەهرەمەند قورسە دەرچوون لەم چەقبەستوییەی وەرزش لە ئەمڕۆدا.
لێرەدا پێویستە لەسەر لێپرسراوانی وەرزشی هەوڵەکانیان چڕبکەنەوە بۆ زیاتر دەستەبەرخستنی بەهرە وتوانا وەرزشیەکان لە وەرزشی کوردستاندا بە ئامانجی بەرەو پیشبردنی وەرزش و گەیاندنی بە ئاستێک کە لە چاوەڕوانی وەرزشکاران و جەماوەری وەرزشیدا بێت ، وە بە پێچەوانەوە ئەو هەنگاوانەی تا ئێستا نراوە بۆ بەرەوپێشچونی ئاستی وەرزشی کوردستانی سوودێکی ئەوتۆی نەبووە لە ڕۆژگاری ئەمڕۆماندا تەنها چەند وەرزشکارێکی بەهرەمەند کەم دەبێنین لە پاڵەوانێتێکاندا کە ئەمەش ناگاتە ئەوەی ئاستی وەرزشی کوردستانی بەرەوپێشببات وە ئاستی خولەکانی کوردستان شاهیدی ئەو ڕاستیەن لەگەڵ ڕێزم بۆ هەندێک لە تیم و یاریزانان ، وە خوازیارم لە لێپرسراوان و بڕیاربەدەستانی وەرزشی کە پێداچوونەوەیەکی جدی بکەن بە بەرنامە و پلانی بەرەوپێشچوونی وەرزشدا چونکە ڕۆژگار دەریخستووە کە ئەو هەوڵانەیان تا ئێستا داویانە جێگای خۆی نەگرتووە یان سەرکەوتوو نەبوە.
وەرزشکاران ولێپرسراوانی وەرزشی بەڕێز : لە ئێستادا لەگەڵ بوونی کۆمەلێك وەرزشکاری بەتوانا و ئەستێرە لە بوارە جیاجیاکانی وەرزشدا کە لەسەر ئاستی هەرێم و عێراق و نێودەوڵەتی پێشبڕکێ دەکەن بەڵام بە وازهێنانیان هەمووی دەڕەوێتەوە و وون دەبێت کە لێرەدا ئەو پرسیارە دەوروژێت کە ئایا لە کاتی دورکەوتنەوە یان وازهێنانی ئەو وەرزشکارە بەهرەمەند وئەستێرانەدا چۆن جێگایان پڕ دەکرێتەوە کە لە ئێستادا کارێکی گرانە ،ئایا هۆکارەکەی پەروەردەیەکی وەرزشی هەڵەیە کە وەرزشکاری پاڵەوان یان بەهرەمەند لەسەری پەروەردە دەکرێت یان بەهۆی ئەو ستەمەیە کە لەڕووی داراییەوە لێیان دەکرێت ، کە ئەمە وادەکات کە وەرزش یەکێک لە کۆڵکە سەرەکیەکانی لە دەست بدات کە ناسراوە بە ڕۆحی وەرزشی.
ئایا بۆچی شکست دەهێنین لە بەدەست هێنانی چەندین پاڵەوان و ئەستێرەی بواری وەرزش؟
وە ئایا چۆن ئەتوانین پاڵەوان دروست بکەین کە ئەنجامی بەرز بەدەست بهێنێت لەسەر ئاستی ناوخۆ و نێودەوڵەتی بۆ گەلەکەمان؟
لەسەرەتادا ئەمەوێت ڕاو بۆچوونی شارەزایان لەم بوارەدا بخەمە ڕوو کە دەڵێن بۆ ئەوەی وەرزشکار ببێت بە پاڵەوان نابێت توشی غرور ببێت ، ڕاستە کاتێک وەرزشکارێک داهێنان ئەکات ئەمە جیای دەکاتەوە و لە بوارەکەیدا دەدرەوشیتەوە ،بەڵام کە وەرزشکار لە بوارەکەی خۆیدا سەرکەوتوو بوو ئەبێت ئەوەش بزانێت کە کەسانێکی تر لە بوارێکی تردا سەرکەوتون تەنها هەر ئەو نیە کە سەرکەوتووە ، وە بۆ ئەوەی ئەو پاڵەوانە وەرزشکارە هەموو کاتێک لە دڵمانا بمێنێتەوە پێویستە کۆمەلێک وەرزشکاری بەتوانا لە دوایەوە هەبن تا لە ناویاندا بدرەوشیتەوە نەک بەتەنها بە غرورەوە بمێنێتەوە کە لە بێرەوەریماندا نەمێنێتەوە.
وە تەنها ڕێگای دروست کردنی پاڵەوان دەبێت لە ڕێگای دۆزینەوەی پێشوەختەوە بێت بۆ بەهرەداران (واتا لە منداڵدا بەهرەمەند بدۆزرێتەوە) ،وە لە دوای ئەوە لێپرسراوێتی کۆمەڵایەتی ئەکەوێتە سەر خێزان و پەروەردەی خێزان لە ڕێگای بەدواداچوون و ڕێنمای کردن و ئاڕاستەکردن بە شێوەیەکی دروست،دروست کردنی پاڵەوان پێویستی بە تێکهەڵکێشبونی پەیوەندیە کۆمەڵایەتەکان هەیە لە سەرەتادا، توێژینەوەیەک لەم بوارەدا هەیە کە باسی لە دۆزینەوەی پێشوەخت دەکات لە پاڵەواناندا کە توێژینەوەیەکی ئەکادیمیە کۆمەڵێک زانای بەتوانای ئەم بوارە بەشداریان تێدا کردووە کە داوایان کردووە کە بازنەیەکی پەیوەندی دروست بکرێت لە نێوانیاندا وە هەموو دێ و لادێ و شارۆچکەکان بگەرێن بۆ ئەوەی پاڵەوانی ڕاستەقینە بدۆزرێتەوە لە بوارە وەرزشیەکاندا ئەویش لە ڕێگای چاودێری کردن و تاقیکردنەوەی ئەو کەسانەوە دەبێت .
وە دروست کردنی پاڵەوانی وەرزشی لەڕێگای پاڵپشتی کردن و هاندانەوە دەبێت وە ڕاستگۆ بن لەگەڵیاندا ، وە پێویستە لەسەر وەزشکار ئەوە بزانێت کە هەر ئاستێکی وەرزشکردن جیاکەرەوە و گەشەسەندنی خۆی هەیە بۆ ناساندن بە دەوروبەر ،وە ناسینی وەرزشکار یان پاڵەوان بەس نیە بۆ ئەوەی کە ئیتر واز بهێنت لە وەرزش و لە ماڵەوە دانیشێت بەڵکو دەبێت بەردەوام بێت لە بواری ڕاهێنان و دروست کردنی نەوەیەکی تر لە وەرزشکار و پاڵەوان لەو کاتەدا پەیامەکەی دەگات و ئەبێت بە پاڵەوانێکی ڕاستەقینە کە لە دڵی هەمووماندا دەمێنێتەوە .
لێرەدا دەمەوێت ئەوە بڵێم کە پێویستە بۆ پێگەیاندنی پاڵەوان دەبێت لە منداڵیەوە دەست بکات بە وەرزش ،دەبێت زانیاری پێبدرێت لەسەر فەلسەفەی وەرزش و گرنگی توانای جەستەیی لە ژیاندا و وە یەکێک لە پێکهێنەرەکانی پاڵەوان ڕەوشتی بەرزە لەبەر ئەوە دەبێت وەرزشکار خاوەن ڕەوشتێکی بەرز بێت و ئارام و لەسەرخۆبێت.
یەکێک لە پرۆفیسۆرە کان بەناوی ستیڤن بای لە زانکۆی ڤیکتۆریا وە ڕاوێژکاری یەکێتی ئینگلیزی و یەکێتی ئێرلەندی بۆ تۆپی پێ و یەکێتی ئوسترالیا بۆ یاری رەکبی تیشک دەخاتە سەر ئەوەی کە زۆر گرنگە گرنگی بدرێت بە پلانی ماوە درێژ بۆ گەشەپێدانی وەرزش و وەرزشکاران وە کاریگەری بواری فسیۆلۆجی و ژینگەی و دەرونی وجەستی و کەسێتی و کارامەیی لەسەر توانا و کارامەیی وەرزشکاران ، وە بەتایبەتی سێ بواری گرنگ لە کرداری دروست کردنی وەرزشکارو پاڵەواندا هەیە لە سەرجەم وەرزشەکاندا ئەوانیش وەرزشی قوتابخانە و وەرزشی هەڵبژاردە(نخبە) و وەرزشی خۆشیە(ترویح)ە ، وە ئەو زانایە دوپاتی دەکاتەوە لە گرنگی پەیوەند ئەم سێ بوارە بە یەکەوە وە هەڵسوکەوت کردن لەگەڵیدا بە یەکەوە وە ڕای دەگەیەنێت کە یەکێک لەو کێشە و بەربەستانە کە ئێستا یەکێتیە وەرزشیەکان و یانەکان پێوەی دەناڵێنن نەبوونی هاوسەنگیە لە سەرپەرشتیکردن و رینوێنی کردنی ئەو سێ بوارەدا لەگەڵ دانەنانی کەسانی خاوەن توانا و ئەزموون لە بواری وەرزشیدا.
وە دکتۆر ستیڤ ڕەخنە دەگڕێت لەو کەمووکوڕیانەی لە بوارەکانی کارگێڕی لە یانەکان وهەڵبژاردەکاندا هەیە، وە ڕوونی دەکاتەوە کە خاوەن بڕیارەکان دەبێت زانیاریان هەبێت لەسەر پلان و بەرەوپێشچوونی درێژخایەن ، کە ببێتە هۆی دروستکردنی پاڵەوانێکی جهیانی کە بتوانێت مەدالیا بەدەست بهێنێت و پێشبڕکێی پاڵەوانە جیهانیەکان بکات ، وە ڕوونی دەکاتەوە کە دروستکردنی لەو جۆرە لە پاڵەوان پێویستی بە ١٠ ساڵ لە ڕاهێنانی بەرنامە بۆ دارێژراو هەیە ، وە لیژنەی ئۆڵۆمپی ئەمەریکی توێژینەوەیەکیان کردووە گەشتوون بەو دەرئەنجامەی کە پێویستیان بە ١٠ ساڵ هەیە بۆ ئەوەی پاڵەوانێکی جیهانی دروست بکەن لە کاتێکدا پێویستیان بە ١٢ ساڵە بۆ ئەوەی ئەو پاڵەوانە میدالیای ئاڵتونی بەدەست بهێنێت لەسەر ئاستی جیهان .
وە هەندێک لە شارەزایان هۆکاری ئەوەی کە یاریزانانی ئێستا زوو وون دەبن دوای وازهێنانیان ،دەیگەڕێننەوە بۆ ئەوەی کە نەیان توانیوە جێگە پەنجەی خۆیان بەجێ بهێڵن چونکە وەرزشکار دەبێت ڕێنیشاندەر بێت وە لە یەکێک لە سەرژمێریەکاندا دەرکەوتووە کە وەرزشە تاکەکان پاڵەوانی ئاست بەرزیان تێدایە بەڵام لەلایەن خەڵکەوە گرنگی پێ نادرێت وەک چۆن گرنگی بە تۆپی پێ دەدرێت.
لێرەدا گرنگی وەرزش و چالاکی قوتابخانەکان دەردەکەوێت کە دادەنرێت بە ڕێگایەکی کاریگەر بۆ دروست کردن و پەروەردەی وەرزشی تازە پێگەشتوو ،لێرەدا گرنگی بەرزکردنەوەی ئاستی وەرزشی قوبخانەکان دەردەکەوێت کە دەبێتە ڕیگایەک بۆ گەشتن بە ئاست و پاڵەوانێتیە جیهانیەکان ئێمە لێرەدا نابێت گلەیی لە مامۆستایان و بەڕێوەبەرانی وەرزشی قوتابخانەکان بکەین چونکە دڵنیام ئەوان ئاواتە خوازن کە پشتگیری بکرێن و بایەخیان پێ بدرێت چونکە ئەوانە بڕبڕەی پشتی وەرزشی و چالاکی قوتابخانەکانن .
لەبەر ئەوە پشتگوێ خستنی وەرزشی قوتابخانەکان وە دورخستەوەی لە ڕێڕەوی چالاکی وەرزشی قوتابخانەکان لە جیهاندا کارێکی نەخوازراوە و کە کۆمەڵێکی زۆر لە توانا وبەهرەی گەنجان بە هەدەر دەڕۆن لە قوتابخانەکاندا ، لەبەر ئەوە پێویستە لەسەر لایەنە پەیوەندیدارەکان هەر لە وەزارەتی پەروەردەوە وە هەموو یەکە کارگێڕیەکان کە پەیوەندیان بە وەرزشی قوتابخانەکانەوە هەیە هەموو تواناکانیان بخەنە گەڕ بۆ گەشەپێدانی وەرزش و چالاکی قوتابخانەکان بۆ ئەوەی ڕۆڵی خۆیان بگێڕن بۆ بەرەوپێشچوونی جومگەکانی وەرزش لە هەرێمی کوردستاندا.
ئەمجامدانی وەرزشە جۆراوجۆرەکان لە قوتابخانەکاندا وە بەردەوام ئەنجامدانی چالاکی وەرزشی لە یاریگاکاندا ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە کاریگەری دەکاتە سەر ژیانی خوێندکار وە تەنانەت دەستەی وانەبێژان و کاڕگیڕی قوتابخانەکان لە جیاتی ئەوەی قوتابیان بەرەو ئاراستەی ئەنجامدانی هەندێک هەڵسوکەوتی نا تەندروست ببرێن بە پێچەوانەوە بوونی چالاکی قوتابخانە دەکات بە شوێنێکی تەندروست بۆ وەرزشی قوتابخانەکان و بێچوەشێران لێوەی دەربکەون .
لە جهیاندا بناغەی وەرزش چالاکی وەرزشی قوتابخانەکانە کە دادەنرێت بە بناغەی یەکەم بۆ گەشەکردنی وەرزش وە وەرزش ناچێتە سەر ئاڕاستەی ڕاستی خۆی تا پشتنەبەسترێت بە وەرزشی قوتابخانەکان وچونکە فێربوونی جووڵەی سەرەتایی دەست پێدەکات لە منداڵەوە بۆ ئەوەی جوڵە سەرەتاییەکان فێرببێت وە وتەیەک هەیە دەڵێت فێری بکە لە مناڵیەوە بۆ ئەوەی وەک نەخشی سەر بەرد دەربچێت ، وە لەبەر ئەوەی پاڵەوانێتیەکان پشت دەبەستن بە قۆناغە جیاوازەکانی تەمەن وە پێویستە لەسەرمان کە بێچوەشێران و تازەپێگەشتوان و لاوان پێبگەیەنین بۆ ئەو ئاستانەی تەمەن لە پێشبڕکێکاندا ،وە لێرەدا بوونی کادری وەرزشی بەتوانا و پڕچەک بە زانستی پەروەردەی وەرزشی گرنگە بۆ ئەوەی بتوانێت نەوەیەکی وەرزشی تەندروست دروست بکات وە هەماهەنگی لەگەڵ مامۆستایانی پەروەردەی وەرزشی بکرێت بە کردنەوەی خولی پێگەیاندنی وەرزشی بۆ ئەوەی زانیاریان بدرێتێ لەسەر تازەترین بابەت و زانستە وەرزشیەکان بۆ پێگەیاندنی منداڵ وە ئەبێت مامۆستای وەرزش تواناکانی خۆی پێش بخات لەو بوارەدا بە مەبەستی پێگەیاندنی نەوەیەک لە وەرزشکاری بەهرەمەند.
وە هیواخوازم کە مامۆستای پەروەردەی وەرزشی وانەی وەرزش بە دڵسۆزیەوە بڵێتەوە وە کاتی تەواوەی پێبدات وە توێژینەوەکان جەخت دەکەنەوە لەوەی نزمبونەوەی ئاستی زانستی خوێندکار دەرئەنجامی پشتگوێخستنی وانەی وەرزشە کە ئەمەش بە شێوەیەکی نێگەتڤ بەسەر لایەنی دەرونی خوێندکاراندا دەشکێتەوە، لەبەر ئەوەی هەلێکی گونجاوە بۆ یەکتر بینین و بەیەکگەشتن و ئاڵوگۆڕی پسپۆڕی ، فێربوونی خووی تەندروست کە دەبێتە هۆی بەدیهێنانی هاوسەنگی دەرونی و سۆزەکی کە بەدوریان دەگرێت لە بە لاڕیدان کە ئەمە بە سوود دەگەڕیتەوە لەسەریان یارمەتیان دەدات لە خوێندن و بە دەست هێنانی ئەنجامی باش و دەبنە هاوڵاتیەکی تەندروست بۆ خۆیان و بۆ خێزانیان و کۆمەڵگاکەیان کە ئەمە ئەوە دەگەیەنێت کە وەرزشی قوتابخانە بناغەی سەرەکی پێشخستن و بەردەوامی بواری وەرزشە لە کۆمەڵگەدا.
ئەگەر بچینە ناو مێژووی وەرزشکار و پاڵەوانە جیهانیەکانەوە لە هەر یەکێک لە وەرزشە جۆراوجۆرەکاندا دەبینین کە سەرەتای دەستپێکردنی وەرزشیانەوە لە تەمەنێکی کەمەوە بوە یان باشتر بڵیم لە منداڵیەوە بووە بە تایبەتی لە قۆناغەکانی سەرەتای خوێندنیدا بووە وە لێرەدا بۆمان ڕوون دەبێتەوە کە قوتابخانە ئەکادیمیای یەکەمە بۆ دەرکەوتنی ئەستێرە وەرزشیەکان کەتێیدا بەهرەمەندی وەرزشی دەستنیشان دەکرێت و هەڵدەبژرێت لە منداڵیەوە وە لە رێگای قوتابخانەوە ئەو تازە پێگەشتووە ئەتوانێت ئارەزووەکانی ئەنجام بدات لە ژینگەیەکی پاک و تەندروستدا ، کە دەتوانرێت پەرە بە تواناکانیان بدرێت لە هەموو قۆناغەکانی خوێندندا لە ڕیگای بەشداری کردنیان لە پێشبڕکێی قوتابخانەکاندا ، کە ئەوە ئێستا لە جیهاندا دەگوزەرێت کە بەهرەمەندەکان لە قوتابخانەکانەوە دەبەن بەرەو ئەستێرەیی وە بە دڵنیایەوە لە هەرێمی کوردستاندا چەندەها پاڵەوان دەبێنین کە لە قوتابخانەکانەوە سەریان هەڵداوە ، وە وەرزشی قوتابخانەکان دادەنرێت بە سەرچاوەی پێگەیاندن و بەروەپێشچونی وەرزش کە بە بڕبڕەی پشتی یانەکان و هەڵبژاردەکان دادەنرێت بە هۆی ئەوەی ئەو تازەپێگەشتوانە پێکهاتوون لە نەوەکانی دواڕۆژمان.
وە لێرەدا بۆ ئەوەی لە ڕۆڵی وەرزشی قوتابخانەکان و ئامانجەکانی تێبگەین ئەم چەند خاڵە دەخەمەڕوو:
– کۆمەڵێک چالاکیە کە لە قوتابخانەدا ئەنجام دەدرێت.
– وەرزشی قوتابخانە دەبێتە هۆی گەشەسەندنی توانای فێرخوازان و چەسپاندنی زیاتری کارامە وەرزشیەکانیان بەپێی ئەم پێوەرانە:- پێوەری پەروەردەی کۆمەڵایەتی ، جوڵە بۆخۆشی(ترفیهی) ، وەرزشی ، بەرەوپێشچوونی ئابووری ، تەندروستی و خۆپاراستن ، پەروەردەی خۆشویستنی نیشتمان.
– هەڵبژاردنی بەهرەمەندان لە خوێندکارە وەزشکارەکان لە کاتی بەشداریکردنیان لە پاڵەوانێتی و وەرزشیەکان بۆ بەشداریکردنیان لەگەڵ تیمی هەڵبژاردەی ووڵات بۆ بەشداری کردن لە پاڵەوانێتی وەرزشی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی .
– گەشەدان بە وەرزش لە ناوەندەکانی فێربوندا.
– ئامانجێکی تری وەرزشی قوتابخانەکان بەدەستهێنانی توانا جەستەیی و مێشکی و کۆمەڵایەتی و دەرونیەکان بۆ خوێندکاران کە هاوتەریبە لەگەڵ گەشەی خوێندکار بۆ ئەوەی بگونجێت لەگەڵ ژیاندا باکەمترین ئەرک و ماندوبوون.
– رۆحی وەرزشی و کۆمەڵایەتی و کارامەکانی جوڵەی پێببەخشرێت ، کە وەرزشی قوتابخانەکان بە بناغەی پێشخستنی وەرزشە.
– دابینکردنی پێداویستەیە گرنگەکانی گەشەی جوڵەیی و خۆشی(ترویحی) پێویست بۆ قۆناغەکانی گەشەی خوێندکار.
– هاندانی خوێندکاران بۆ ئەوەی وەرزشی بەردەوام و ڕێکوپێک بکەن کە دەبێتە هۆی بەدەستهێنانی تەندروستی جەستەیی و دەروونی.
– ئامادەکردنی خوێندکار بۆ ئەوەی وەرزشی بەردەوام و ڕێکوپێک بکات بۆ چەسپاندنی بنەما ڕاستەکانی جوڵەی وەرزشی و ئەو وەرزشەی ئەنجامی دەدات هەتا کۆتایی قۆناغەکانی خوێندنی قوتابخانە وەهەروەها خوێندنی زانکۆش.
– دۆزینەوەی پەیوەندیەکی دروست لە نێوان چالاکی وەرزشی قوتابخانەکان و یانە وەرزشیەکان بۆ ئەوەی سوود لە کەسانی خاوەن پسپۆڕ و بەشداری فراوانیان وەربگیرێت بۆ بەدەستهێنانی ئەنجامی وەرزشی بەرز.
– ڕێکخستنی کەرنەڤاڵ و پاڵەوانێتی وەرزشی تایبەت بە پارێزگا و هەرێم و بەشداری نێودەوڵەتی کە دەبێتە هۆی فرسەتێکی باش بۆ چڕکردنەوەی توانای قوتابیان و بەرزکردنەوەی ئاستیان جگە لەمانە بەشداری کردنیان دەبێتە هۆی بەدەستهێنانی ئامانجە کۆمەڵایەتی و دەروونیەکانی پەروەردەی وەرزش لەلای قوتابیان.
وەبۆئەوەی چالاکی وەرزشی قوتابخانەکان ئامانجەکەی بپێکێت:
١- پێویستی بە دۆزینەوەی سەرچاوەی پشتگیری دارای هەیە چ لە ڕێگەی حکومەتەوە بێت یان لەلایەن کەرتی تایبەتەوە بێت بۆ داپۆشینی تێچووی بەدەستهێنانی پێداویستی وەرزشی.
٢-ئامادەکردن و سازدانی مامۆستای پەروەردەی وەرزش بۆ ئەوەی لەگەڵ کرداری پەروەردەی وەرزشی قوتابخانەکان بگونجێت.
٣-دابینکردنی یاریگا و گۆڕەپان و هۆڵی وەرزشی لە خوێندنگاکاندا.
٤-ناساندنی مامۆستایانی پەروەردەی وەرزش بە سەرجەم یاسا پێویستەکانی وەرزشە جۆراوجۆرەکان و زانستی پێگەیاندنی وەرزشی منداڵان.
٥- گرنگی و پێویستی بەشداریکردنی مامۆستایانی پەروەردەی وەرزشی لەو خولی پێگەیاندنانەی یەکێتیە وەرزشیەکان ئەنجامی دەدەن .
٦-هەماهەنگی کردن بۆ سوود وەرگرتن لە یاریگا و گۆڕەپان و هۆڵی وەرزشی یانەکەن و یەکە وەرزشیەکان بۆ چالاکیە وەرزشیەکانی خوێندکاران.
٧-ئەنجامدانی پێشبڕکێ و چالاکی وەرزشی لە سەر ئاستی قوتابخانە بۆ سەرجەم قۆناغەکان.
٨-هەماهەنگی کردن بۆ سوود وەرگرتن لە یاریگا و گۆڕەپان و هۆڵی وەرزشی یانەکەن و یەکە وەرزشیەکان .
٩-ئامادەکردنی مامۆستای پەروەردەی وەرزشی تایبەتمەند کە کارەکانی بە شێوەیەکی ڕێکوپێک ئەنجام دەدات بۆ چاودێری کردنی بەهرەمەندانی وەرزشی وە ئاڕاستەکردنیان بەشێوەیەکی تەندروست.
وە ئەگەر ویستمان گرنگی ئەو چالاکیە وەرزشیانە بخەینە ڕوو بە شێوەیەکی گشتی ئەبینین ئەو پاڵەوانێتی یاری و چالاکیە وەزشیانەی کە خوێندکاران بەشداری تێدا دەکەن چ لەسەر ئاستی ناوخۆ بێت یان دەرەوە ڕێگا بە خوێندکاران دەدات بۆ یەکتر بینین و دروست کردنی پەیوەنی کۆمەڵایەتی و لەگەڵ هاوپیشکانیاندا و بەرزکردنەوەی تواناکان و بەهرە وەرزشیەکانیان کە ئەمە هانی مامۆستای پەروەردەی وەرزشی دەدات کە زیاتر سوربێت لەسەر برەودان با چالاکی وەرزشی قوتابخانەکەی وە گرنگی بدات بە تیمە وەرزشیەکانی لە ناو قوتابخانەکەیدا کە ئەمە هانی دەدات بەدواداچون بکات بۆ تازەترین گۆڕانکاریەکانی یاساییەکانی یاریە جۆراوجۆرەکان وە لێرەدا ئامانجە گشتیەکانی چالاکی وەرزشی ڕوون دەبێتەوە کە خۆی لەم چەند خاڵەدا دەبینێتەوە:
– گرنگیدان بە تەندروستی جەستەیەکی ساغ.
– گەشەسەندنی توانا جەستەییەکان لەلای خوێندکاران بە پێی سروشتی تایبەتمەندیە تەمەنیەکان لەنێوانیاندا.
– فێرکردن و جەختکردنەوە لە فێربوونی کارامەییە جوڵەییە جۆراوجۆرەکان کە بگونجێت لەگەڵ توانای جەستەیی لەلای مناڵان و تازە پێگەشتوان .
– گرنگیدان بە چەسپاندنی ڕۆحی وەرزشی لە کاتی ئەنجامدانی چالاکیە وەرزشیەکاندا.
– کارکردن بۆ بڵاوکردنەوەی ڕۆشنبیری وەرزشی وە وابەستەبوون بە ڕۆحی وەرزشیەوە لە لای خوێندکاران
– گرنگی دان بە پڕکردنەوەی حەز و پێویستیە وەرزشیەکانی خوێندکار لەڕێگای ئاڕاستەکردنێکی تەندروستەوە.
– بەشداری کردن لا چالاکیە وەرزشیە جۆراوجۆرەکان.
– کارکردن بۆ ئەنجامدانی چالاکی وەرزشی ناوقوتابخانە .
– ڕێکخستنی چالاکی لەنێوان قوتابخانەکەی وقوتابخانەیەکی تردا.
– دۆزینەوەی بەهرەمەندە وەرزشیەکان و کارکردن بۆ ئەوەی ڕاهێنانی زیاتریان پێبکرێت .
– بەرزکردنوەی ئاستی جەستەیی خوێندکاران لە ڕێگای ئەنجامدانی چالاکی وەرزشی جۆراوجۆر.
– کارکردن وبۆ دۆزینەوە و ئامادەکردنی گۆڕەپان و پێداویستی وەرزشی جێگرەوە بۆ ئەنجامدانی چالاکی وەرزشی.
– ڕۆشنبیرکردنی خوێندکاران کە لە گرنگی چالاکی وەرزشی تێبگەن لە ڕووی تەندروستی و وە هەڵگری پەروەردەیەکی وەرزشی بەرز بن.
لە کۆتایدا هیوادارم کە لایەنە پەیوەندیدارەکان بتوانن بە شێوەیەکی ئەکادیمی ئاوڕ لەم بوارە بدەنەوە بۆ ئەوەی نەوەیەکی تەندروستمان هەبێت و وەرزش لە ووڵاتەکەماندا بگاتە ئاستێکی بەرز بۆ ئەوەی جەماوەری وەرزشی لە داهاتودا شانازی بکەن بە پاڵەوانە وەرزشیەکان و پاڵەوانێتیە وەرزشیەکان چێژ و تامی بۆ بگەڕێتەوە .
د.زانا ئیبراهیم علی
مامۆستا لە کۆلێجی پەروەردەی جەستەیی و زانستە وەرزشیەکان