تاوانباری هەڵبژاردنی یانەی وەرزشی هەولێر کێیە

شیکارییەک بۆ نەبوونی هەماهەنگی نێوان وەزارەتی ڕۆشنبیری و لاوان و لیژنەی ئۆڵۆمپی لە هەرێمی کوردستان

ا.د دیار محمد صدیق رشید

نەبوونی هەماهەنگی کاریگەر لە نێوان وەزارەتی ڕۆشنبیری و لاوان و لیژنەی ئۆڵۆمپی لە هەرێمی کوردستان بووەتە هۆی دەستوەردانێکی ڕوونی لیژنەی ئۆڵۆمپی نیشتمانی عێراق لە هەڵبژاردنی وەرزشی بۆ یانەکان بەتایبەت لە هەڵبژاردنی یانەکانی هەولێر، بەپێی یاسا ١٨ لە هەڵبژاردنە وەرزشییەکان. ئەم دەستێوەردانە کەموکوڕییەک لە سیستەمی وەرزشی ناوچەکەدا ئاشکرا دەکات و ڕەنگدانەوەی لاوازی سیاسەتە وەرزشییەکان و حیکمەتی بەڕێوەبەرایەتی گشتی وەرزشە لە هەرێمی کوردستان.
1- نەبوونی هەماهەنگی دامەزراوەیی: نەبوونی هەماهەنگی نێوان وەزارەتی ڕۆشنبیری و لاوان و لیژنەی ئۆڵۆمپی لە هەرێمی کوردستان بووە هۆی دەستوەردانی لیژنەی ئۆڵۆمپی نیشتمانی عێراق. لەبری ئەوەی ڕێکخراوێکی ناوخۆیی یەکگرتوو لە نێوان دامەزراوەکانی بەشدار لە کەرتی وەرزشی هەرێمدا هەبێت، ڕێگە بە دەستێوەردانی دەسەڵاتی نیشتمانی درا، ئەمەش ڕەنگدانەوەی شکستی هەوڵە ناوخۆییەکانە لە هەماهەنگی و هاوکاریدا.
2. کاریگەری یاسای 18 هەڵبژاردن :
یاسای 18 بۆ هەڵبژاردنی وەرزشی لە عێراق ڕۆڵی لیژنەی ئۆڵۆمپی نیشتیمانی بەهێز دەکات لە ڕێکخستنی هەڵبژاردنی وەرزشی لە یانەکاندا، بەتایبەت لە نەبوونی هەماهەنگی نێوان دەسەڵاتی خۆجێی. ئەم یاسایە هۆکاری دەستوەردان بوو لە هەڵبژاردنی یانەکان لە هەرێمی کوردستان، ئەمەش لاوازی کۆنترۆڵی ناوخۆیی بەسەر هەڵبژاردنەکاندا دەرخست و بێتوانایی بەڕێوبەرایەتی گشتی وەرزشی لە گرتنەبەری ڕێوشوێنی گونجاو بۆ ڕێکخستنی پرۆسەکە لەناو هەرێمدا.
3- لاوازی سیاسەتی وەرزشی: دەستێوەردانی بەردەوامی لیژنەی ئۆڵۆمپی نیشتیمانی گوزارشت لە لاوازی سیاسەتی وەرزشی لە هەرێمی کوردستان دەکات، هەروەها بە ڕوونی نەبوونی حیکمەتی لە بەڕێوەبردنی وەرزشدا دەردەخات. بەڕێوەبەرایەتی گشتی وەرزش پێویستی بە ئەنجامدانی هەماهەنگی ناوخۆیی لەگەڵ لیژنەی ئۆڵۆمپی ناوخۆیی هەبوو بۆ ڕێکخستنی هەڵبژاردنەکان و پێشکەشکردنی سەرپەرشتیی ناوخۆیی بەردەوام بۆ یانەکان، بەڵام ئەمە ڕوونەدا، ئەمەش بووە هۆی دەستوەردانی دەرەوەی لیژنەی ئۆڵۆمپی نیشتمانی.
4- نەبوونی حیکمەت لە بڕیاردان: شکستی بەڕێوەبەرایەتی گشتی وەرزشی هەرێم لە ڕێکخستنی کاروباری وەرزشی بە شێوەیەکی سەربەخۆ و سیستماتیک دەرخەری نەبوونی حیکمەتە لە بڕیاردان. کاریگەری دەرەکی کۆمیتەی ئۆڵۆمپی نیشتیمانی دەریدەخات کە بێتوانایی هەیە لە بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنەکان بە شێوەیەکی دروست، ئەمەش وا دەکات پرۆسەکە کەمتر شەفاف بێت و کاریگەری لەسەر متمانەی هەڵبژاردنەکانی ناو یانەکان دەبێت.
پێشنیارەکان:
1. پتەوکردنی هەماهەنگی نێوان لایەنە پەیوەندیدارەکان: پێویستە وەزارەتی ڕۆشنبیری و لاوان و لیژنەی ئۆڵۆمپی لە هەرێمی کوردستان هاوکاری و هەماهەنگی نێوانیان پتەوتر بکەن بۆ دەستەبەرکردنی بەڕێوەبردنی دروست و کاریگەری کەرتی وەرزشی.
2. سەربەخۆیی لە ڕێکخستنی هەڵبژاردن: بەڕێوەبەرایەتی وەرزشی گشتی لە هەرێمی کوردستان گرنگی بە ڕێکخستنی هەڵبژاردنی وەرزشی بەشێوەیەکی سەربەخۆ و بە بەشداری تەواوەتی یانەکان بێ ئەوەی پێویست بە دەستێوەردانی ئۆرگانە نیشتمانییەکان بکات.
3. پەرەپێدانی سیاسەتی وەرزشی: پێویستە پێداچوونەوە بە سیاسەتە وەرزشییەکان لە هەرێمدا بکرێت و میکانیزمەکان دابڕێژرێن بۆ دەستەبەرکردنی سەربەخۆیی ئۆرگانەکانی ناوخۆ و چالاککردنی هەماهەنگی نێوان لایەنە جیاجیاکان بۆ دەستەبەرکردنی گەشەسەندن و گەشەپێدانی بەردەوامی وەرزش لە هەرێمدا.
دەرەنجام: نەبوونی هەماهەنگی لە نێوان وەزارەتی ڕۆشنبیری و لاوان و لیژنەی ئۆڵۆمپی لە هەرێمی کوردستان، لاوازی سەرکردایەتی وەرزشی لە هەرێم دەردەخات، هەروەها جەخت لەسەر پێویستی بەپەلە دەکاتەوە بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی ئەولەویەتەکانی وەرزش و باشتر ڕێکخستنەوەی هەیکەلی